Open been : wond die langzaam of niet geneest

Video: dikke benen door hart en vaten

Wat is een open been?

Bij een open been zit er een wond op het onderbeen, meestal aan de voorkant.

Het begint als een klein wondje. Het wondje wordt al snel zo groot als een euro.
De wond geneest heel langzaam of niet. Normaal geneest een wondje binnen een week. 

De wond kan pijn doen. ‘s Nachts voelt u misschien kramp in uw been.

Een open been komt vooral voor bij ouderen.

Waardoor heb ik een open been?

U kunt opeens een klein wondje op uw scheenbeen hebben, zonder oorzaak.
Soms ontstaat zo’n wondje als u het onderbeen heeft gestoten.

Het wondje geneest slecht. Dit komt doordat bloedvaten in uw benen (de aderen) niet meer goed werken.

• De wand van de bloedvaten wordt slapper. De kleppen in de bloedvaten sluiten niet meer goed.
• Er blijft te veel bloed in uw onderbenen. De druk in de bloedvaten wordt dan groter.
  Er stroomt minder bloed terug naar het hart.
• Er kan dan vocht uit de bloedvaten lekken. Er komt meer vocht in uw benen. Die worden dikker. Bekijk hier een video over vocht in de benen.
• De huid van uw onderbeen wordt zwakker en jeukt. Er kan eczeem opkomen. Er kunnen bruine of harde plekken opkomen.
• Er komt dan makkelijk een scheurtje in de huid: het been is open.

U heeft meer kans op een open been door:

• diabetes
• hartfalen
• vocht in uw onderbenen
• hoge bloeddruk
• reuma
• spataderen
• weinig bewegen (bijvoorbeeld na een operatie)
• vaak en lang stilstaan
• huidproblemen, zoals eczeem en psoriasis

Wat kan ik zelf doen bij een open been?

Deze adviezen helpen om het vocht uit uw been te krijgen en om de wond te laten genezen:

• Beweeg genoeg.
• Sta niet te lang stil, maar ga zitten.  
• Leg uw been hoog als u zit.
  Zorg dat uw benen hoger liggen dan uw billen. Ga bijvoorbeeld dwars op de bank zitten met een kussen onder uw benen.
• Doe ook een kussen onder uw benen als u gaat liggen. Of zet het voeteneinde van het bed iets omhoog als dat kan. Zo zorgt u dat uw benen hoger liggen dan uw hart. Het bloed stroomt dan beter uit uw benen naar uw hart. 
• Eet gezond. 
• Stop met roken als u rookt. 

Behandeling van een open been

De behandeling van een open been bestaat uit:

• drukverband
• en lopen en de kuitspieren oefenen

Hierdoor gaat uw bloed weer beter uit uw been naar het hart.
Het vocht in uw been verdwijnt dan ook.
De wond krijgt dan weer meer bloed. Zo kan de wond gaan genezen.  

Drukverband bij een open been

Uw onderbeen moet in het begin vaak nieuw drukverband krijgen. Meestal doet de wijkverpleegkundige of praktijkassistente dit. 

Als uw been erg dik is en er veel vocht uit de wond komt, krijgt u elke dag nieuw verband. Anders 3 keer per week.

Elke keer als u nieuw verband krijgt, wordt de wond schoongemaakt. U krijgt speciale verbandmiddelen op de wond. Daarna wordt uw been weer verbonden. U bespreekt ook hoeveel u heeft gelopen en geoefend de afgelopen dag of dagen. Vertel ook of u pijn heeft. 
Het verband blijft dag en nacht zitten. 

Als uw been niet meer zo dik is, is 2 keer per week nieuw verband genoeg.

Drukverband is een paar weken tot maanden nodig. 

Lopen en oefenen bij een open been

Lopen is belangrijk, vooral als uw been in het verband zit. U gebruikt dan uw beenspieren. Daardoor en door de druk van het verband pompt u het vocht uit uw benen via de aderen terug naar het hart. Het bloed kan dan beter bij de wond komen. Zo kan de wond beter genezen. 

• Beweeg elke dag een halfuur extra. Ga wandelen of fietsen. Neem de trap, niet de lift.
• Blijf niet de hele dag in uw stoel zitten. Kom er minimaal elk uur even uit om een stukje te lopen.
• U kunt ook oefeningen doen:
  • Ga op uw tenen staan en dan weer op uw hielen, steeds op en neer. 
  • Als u zit of ligt, kunt u met uw voeten op en neer bewegen.
    Zo oefent u de kuitspieren. De kuitspieren pompen bloed terug naar het hart. 

Lopen helpt ook tegen de pijn. Het strakke verband kan pijn doen. Als u 10 minuten loopt, wordt de pijn minder. 

Lukt het u niet om oefeningen te doen of om elk uur een stukje te lopen? Vertel dit uw huisarts.  Deze kijkt dan met u wat u kan helpen. Soms kan een rollator bijvoorbeeld helpen. Of kan een fysiotherapeut u helpen.

Ook als u na het drukverband steunkousen gaat dragen, blijft lopen en oefenen heel belangrijk.

Medicijnen bij een open been

Bij pijn kunt u een pijnstiller gebruiken. Neem maximaal 4 keer per dag 1000 milligram paracetamol.
Als u minder pijn heeft, gaat het lopen en bewegen vaak ook beter. En dat is belangrijk voor het genezen van de wond.

Komt het open been bij u door zwakke bloedvaten in de benen? Dan krijgt u geen plaspillen. Die helpen dan niet.
Komt het open been bij u ook door hartfalen? Dan helpen plaspillen wel.

Hoe gaat het verder met een open been?

Laat het open been na 3 weken en na 2 maanden controleren door de huisarts. 

Meestal is na 3 weken te zien dat de wond begint te genezen. Het kan maanden tot een jaar duren voordat een open been genezen is. 

Met spataderen heeft u meer kans op weer een open been. Om die kans te verkleinen kunt u de spataderen laten behandelen. Als u wilt weten of behandeling bij u zou kunnen helpen, krijgt u een echo van de bloedvaten in uw been (dit heet duplex-onderzoek). Kijk bij spataderen.

Elastische steunkousen na een open been

Als de wond is genezen, is het belangrijk dat u elastische steunkousen gaat dragen. Die drukken op uw aderen.

Voordelen van de kousen zijn:

• Ze zorgen dat u niet weer een open been krijgt. 
• Ze beschermen uw been als u zich stoot. U krijgt minder snel een wondje wat weer een open been kan worden.
• Ze zorgen dat u niet weer vocht in de benen krijgt.
• U heeft een minder moe gevoel in de benen.  

Nadelen van de kousen zijn:

• Het aantrekken en uittrekken kan lastig zijn.
• Het kan stijf aanvoelen. 
• U vindt het misschien niet mooi. 
• Het is nodig om ze levenslang te dragen.  

De steunkousen moeten strak zitten en precies passen. Daarom meet een deskundige (een bandagist) welke maat u precies nodig heeft.  

Adviezen:

• Draag de kousen elke dag. Doe ze meteen aan als u uit bed komt. Draag ze totdat u weer naar bed gaat.  
• De deskundige (bandagist) of wijkverpleegkundige legt uit hoe u de kousen aantrekt en uittrekt. 
  Vraag of iemand u in het begin kan helpen. Daarna kunt u het meestal zelf. Er zijn handige hulpmiddelen te krijgen bij een thuiszorgwinkel of via internet. Op Hulpmiddelenwijzer.nl vindt u informatie en filmpjes hoe u de kousen kunt aantrekken.  
• Blijf veel bewegen: lopen en uw kuitspieren oefenen. Zoals u ook met het drukverband deed. 
  Zit niet te lang stil, loop elk uur een stukje. 
• Op warme dagen kunnen de kousen jeuk en irritatie geven, vooral als de huid van uw benen droog is.
  Zorg daarom dat uw huid niet uitdroogt:
  • Was de huid minder vaak met zeep.
  • Smeer er voor u naar bed gaat een vette crème of zalf op.
    Kijk bij eczeem als u eczeem op uw onderbenen heeft.
• Na 6 tot 9 maanden heeft u nieuwe steunkousen nodig. Het elastiek is dan te slap geworden.

Meer informatie over een open been

We hebben de informatie over open been gemaakt met:

• de richtlijn voor huisartsen over open been
• de richtlijn voor huisartsen over slagaderverkalking en etalagebenen