Pijn bij de bevalling : beter omgaan met pijn

Hoe ontstaat pijn tijdens de bevalling?

Bevallen doet meestal pijn. Deze pijn is nuttig, want het is een teken dat de bevalling begint.

De pijn ontstaat als de spier in je baarmoeder hard samentrekt. Dit heet een wee. Door de weeën rekt je bekkenbodem uit en gaat je baarmoedermond steeds verder open (dit heet ontsluiting).

De meeste vrouwen voelen de weeën onder in de buik. Je kunt het ook in je rug voelen en soms in je bovenbenen. Tussen de weeën is er meestal tijd om te ontspannen.

De pijn is anders bij elke vrouw. Hoe erg je de pijn voelt, hangt af van veel dingen.

Je voelt de pijn minder als je ontspannen bent of aan iets anders denkt. Dit komt omdat je lichaam dan stofjes aanmaakt die werken als pijnstiller. Zoals endorfinen.

Als je moe, gespannen of bang voor de pijn bent, maak je minder van die stofjes aan. Dan kan je dus meer last hebben van de pijn.

Wat kan ik zelf doen bij pijn tijdens de bevalling?

• Probeer iets te doen om je te ontspannen. Als je ontspannen bent, kan de pijn minder erg voelen.
• Ga als de weeën beginnen gewoon door met waar je mee bezig bent. Of ga iets doen wat je afleidt. Zoals lezen, tv kijken of muziek luisteren.
• Probeer welke houding voor jou het prettigst is als er een wee komt. Zoals: voorover hangen op de tafel, op handen en knieën zitten of rondlopen.
• Wissel verschillende houdingen af. Ga niet te veel in bed liggen. In bed kun je minder van houding wisselen.
• Het helpt ook als je de plek waar je bent zo prettig mogelijk maakt. Bijvoorbeeld met muziek of geuren die je fijn vindt.
• Vaak vinden vrouwen het ook fijn als het lekker warm is. Zet de verwarming aan of zorg voor warme kleding, een deken of een kruik.

Andere adviezen voor omgaan met pijn tijdens de bevalling:

Als je partner of iemand anders je steunt tijdens de bevalling, voel je minder pijn. Er is ook altijd een deskundige om je te steunen, zoals een verloskundige of arts.

Er zijn veel dingen die zij kunnen doen om je te steunen. Bijvoorbeeld:

• de hele tijd bij je zijn
• je geruststellen en aanmoedigen
• complimenten geven
• helpen om woorden te kiezen voor wat je voelt of wilt
• je aanraken en vasthouden
• vragen wat je nodig hebt

Je kunt ook kiezen dat een doula je steunt tijdens de bevalling. Een doula is iemand die speciaal is opgeleid om je te steunen.

Je kunt vaak beter omgaan met de pijn als je rustig ademt, de weeën ‘wegzucht’ en je probeert te ontspannen.

Je kunt ‘wegzuchten’ leren op een cursus als je zwanger bent. Je partner kan je daarbij meestal goed helpen. Je kunt ook hulp krijgen van bijvoorbeeld een verloskundige of verpleegkundige als je dat wilt.

Een warme douche of bad helpt vaak goed om te ontspannen tussen de weeën door. Daardoor voel je de pijn minder tijdens de volgende wee.

Als je thuis bent, kun je daar onder de douche of in bad.
Als je in het ziekenhuis wil bevallen, vraag dan aan je arts of verloskundige of het ziekenhuis een douche of bad heeft. Niet alle ziekenhuizen hebben dat.

Kleine stroomstootjes kunnen de pijn van een wee minder maken. Je kunt jezelf stroomstootjes geven met een TENS-apparaatje. Je plakt dan een soort stickers op je onderrug of een andere plek. Met het apparaatje kun je stroom sturen naar die stickers. De stroomstootjes geven een prikkelend of tintelend gevoel.

Je kunt zelf een TENS-apparaatje huren via een thuiszorgwinkel. Deze kun je thuis gebruiken als je weeën hebt.
Als je in het ziekenhuis wilt bevallen, vraag dan aan je arts of verloskundige of je het apparaatje mag meenemen.

Niet iedereen kan TENS gebruiken. Als je een hartritmestoornis, epilepsie of een pacemaker hebt, kan het bijvoorbeeld niet. Denk je na over TENS? Bespreek dit dan met je verloskundige of arts.

Welke behandelingen zijn er bij pijn tijdens de bevalling?

Het is goed om vóór de bevalling te weten welke behandelingen er zijn en wat de voordelen en nadelen zijn. Praat erover met je arts of verloskundige. Je kunt ook advies krijgen van een specialist in pijn en verdovingen (een anesthesioloog).

Je mag zelf kiezen of je een behandeling wilt bij pijn. Tijdens de bevalling mag je ook nog kiezen voor een behandeling. Ook als je van tevoren dacht dat je dat niet wilde. Je mag ook een andere behandeling kiezen dan je van tevoren had bedacht. Je bespreekt met je arts of verloskundige wat er op dat moment mogelijk is.

Ben je al in het ziekenhuis en wil je een behandeling? Dan kun je die meestal snel krijgen.

Ben je in een geboortecentrum of thuis? Dan moet je meestal naar het ziekenhuis komen.

Niet in elk ziekenhuis zijn alle behandelingen mogelijk. Vraag aan je arts of verloskundige wat er mogelijk is bij jou in de buurt.

Een ruggenprik krijg je in het ziekenhuis. Bij een ruggenprik krijg je een pijnstiller in je rug via een slangetje. Door de pijnstiller voel je de pijn van de weeën niet of bijna niet meer.

Van alle behandelingen bij pijn tijdens de bevalling helpt een ruggenprik het beste.

Remifentanil is een sterke pijnstiller, een soort morfine. Het werkt elke keer kort: 3 tot 5 minuten.
Je krijgt remifentanil in het ziekenhuis, via een infuus in je hand of onderarm.
Je bepaalt steeds zelf wanneer de pijnstiller in je lichaam komt door op een knop te drukken. Door de pijnstiller wordt de ergste pijn van de weeën minder.
Remifentanil helpt meestal 2 tot 4 uur goed bij pijn tijdens de bevalling.

Pethidine is een pijnstiller, een soort morfine. Het werkt meestal 2 tot 4 uur.
Je krijgt pethidine in het ziekenhuis, met een prik in je bil of bovenbeen. Door de pijnstiller wordt de ergste pijn van de weeën minder.
Bij een groot deel van de vrouwen helpt pethidine niet zo goed bij pijn tijdens de bevalling. Ook vinden veel vrouwen de bijwerkingen vervelend. Artsen en verloskundigen raden pethidine meestal niet aan.

Lachgas zorgt ervoor dat je een beetje suf wordt. Hierdoor ervaar je minder pijn. Daarnaast helpt het je ontspannen. Lachgas werkt snel en kort. Je krijgt het in het ziekenhuis of in een geboortecentrum.
Je krijgt lachgas via een kapje over je mond en neus. Je bepaalt zelf wanneer je het kapje opzet. Lachgas helpt redelijk bij pijn tijdens de bevalling.
Sommige mensen gebruiken lachgas als drugs. Lachgas bij een bevalling is niet hetzelfde. Het is minder sterk dan lachgas dat je als drugs gebruikt.

Prikken met steriel water helpen redelijk bij rugweeën en pijn in de onderrug.
Het zijn 4 prikken met steriel water in je onderrug. Je krijgt de prikken van de verloskundige. Het werkt 45 minuten tot 2 uur. Je kunt prikken met steriel water ook thuis of in een geboortecentrum krijgen. 

Keuzehulp over omgaan met pijn tijdens de bevalling

Er zijn veel dingen die je kunt doen bij pijn tijdens je bevalling. Deze keuzehulp geeft daar informatie over. De keuzehulp helpt je ook met nadenken over wat jij belangrijk vindt. Voor jezelf en voor je baby.

Meer informatie over omgaan met pijn tijdens de bevalling

• Keuzehulp: Omgaan met pijn tijdens de bevalling.

We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor artsen en verloskundigen over omgaan met pijn tijdens de bevalling.

De informatie is goedgekeurd door het NHG, de NVOG, de NVA, de KNOV, de Patiëntenfederatie (waaronder Stichting Kind en Ziekenhuis), Stichting ZelfbewustZwanger en Stichting Bevallingstrauma.