Astma bij kinderen : ontsteking van de luchtwegen

Mijn kind heeft astma

Wat is astma?

Astma is een ziekte van de buisjes in de longen. Als je ademt, gaat er lucht door deze buisjes naar je longen.

1. Normaal zijn de longbuisjes wijd genoeg om makkelijk in en uit te ademen.
2. Bij astma zijn de longbuisjes overgevoelig.
   Bij sommige prikkels trekken de spiertjes rondom de longbuisjes samen. Daardoor worden ze tijdelijk nauwer. Ademen gaat moeilijker en uw kind wordt benauwd.
3. Het slijmvlies aan de binnenkant van de longbuisjes raakt ontstoken.
   Het wordt dik en er komt meer slijm. Daardoor is er in de buisjes minder ruimte om te ademen.

De cijfers van de tekst horen bij de cijfers in de afbeelding:

Wat merk ik als mijn kind klachten van astma heeft?

Klachten van astma zijn bijvoorbeeld:

• een piepend geluid bij het ademen
• slijm ophoesten
• brommende, zagende of pruttelende geluiden bij het ademen
• wekenlang hoesten, vooral ’s nachts
• veel moeite met ademen
• snel uitgeput zijn
• snel kortademig zijn, bijvoorbeeld bij rennen of sporten

Jonge kinderen hebben vaak alleen perioden met deze klachten. Bijvoorbeeld piepend ademen als ze verkouden zijn. Meer dan de helft van deze kinderen blijkt later geen astma te hebben. Vaak verdwijnen de klachten voor de leeftijd van 6 jaar.
Pas vanaf de leeftijd van 6 jaar wordt duidelijk of uw kind echt astma heeft.

Waardoor komen klachten van astma?

Bij kinderen met astma reageren de longbuisjes op bepaalde prikkels. Uw kind kan voor 1 of meer prikkels overgevoelig zijn. Meestal reageren de longen meteen na de prikkel, soms pas na uren.

Allergische prikkels:

• huisstofmijt: bijvoorbeeld in het matras
• huidschilfers van huisdieren: katten, honden, knaagdieren, paarden
• stuifmeel van bomen of gras (pollen): in het voorjaar en de zomer
• schimmels: vooral in een vochtig huis

Niet-allergische prikkels:

• verkoudheid of griep
• kou, vochtige lucht, stoom, mist
• rook van sigaretten, damp van e-sigaretten, rook van een waterpijp
• vieze lucht (fijnstof) van auto's, fabriek, houtkachel of vuurwerk
• baklucht, lucht van parfum, deodorant, haarlak, verf of schoonmaakmiddelen
• tijdens of na actief bewegen, rennen of sporten
• gespannen, boos of verdrietig zijn
• sommige medicijnen (bijvoorbeeld ibuprofen)

Heeft mijn kind een grotere kans op astma?

Sommige kinderen hebben een grotere kans op astma. Bijvoorbeeld als:

• 1 of beide ouders astma hebben
• het kind ook last heeft van eczeem, allergische neusklachten of hooikoorts
• het kind te vroeg geboren is
• het kind overgewicht heeft
• de moeder tijdens de zwangerschap heeft gerookt of rook van anderen heeft ingeademd
• iemand in de eerste jaren van het kind in huis rookt

Het is onzeker of borstvoeding de kans op astma kleiner maakt.

Adviezen als uw kind klachten van astma heeft

Rook nooit in de omgeving van kinderen. En zeker niet bij kinderen met astma.
Rook nooit in huis, ook al is uw kind niet thuis. De rook blijft op muren en meubels zitten, ook als u de ramen openzet.
Zelfs als u buiten rookt, komt de rook op uw kleren, haren en huid. Ook dit is schadelijk voor uw kind.
Als u rookt, probeer te stoppen. Dat kan moeilijk zijn. Vraag dan hulp, bijvoorbeeld via uw huisarts.

Zorg ook dat uw kind zelf niet gaat roken.
Door de rook krijgt uw kind meer last van de astma. Ook werken astma-medicijnen minder goed als uw kind rookt.

Het kan zijn dat uw kind bij rennen of sporten benauwd wordt. Toch is het belangrijk dat uw kind veel beweegt om fit te blijven. Neem uw kind mee naar buiten en laat het rennen, fietsen en spelen.
Medicijnen inademen maakt de kans klein dat uw kind klachten krijgt bij rennen of sporten.

Kinderen met overgewicht hebben meer last van hun astma. Daarom zijn bewegen en gezonde voeding extra belangrijk als uw kind te zwaar is.

Heeft u gemerkt voor welke prikkels uw kind gevoelig is? Dan kunt u proberen te zorgen dat uw kind zo weinig mogelijk van deze prikkels krijgt.

• Bij een allergie voor huisstofmijt: Hou de slaapkamer van uw kind zo veel mogelijk stofvrij en droog.
• Bij een allergie voor een huisdier (zoals een kat):
  • Laat uw kind het dier niet aaien of knuffelen. En als het toch gebeurt, laat uw kind daarna dan direct de handen wassen.
  • Laat het dier niet in de slaapkamer.
  • Het kan nodig zijn een ander huis te vinden voor uw huisdier. Huidschilfers van een kat kunnen nog een halfjaar in uw huis blijven. Uw kind kan dus nog een halfjaar klachten houden nadat de kat weg is.
• Bij een allergie voor schimmels: Zorg dat er zo weinig mogelijk vocht in huis is.
  • Zorg steeds voor verse lucht door een klein bovenraam of ventilatie-rooster open te zetten. Doe dit vooral in de keuken, de badkamer en slaapkamer.
  • Zet de afzuiging aan bij koken en douchen. Zo kan de vochtige lucht uit de ruimtes naar buiten.
  • Laat de was buiten drogen of gebruik een wasdroger met afvoer naar buiten.
  • Hou de deur tussen de keuken en de rest van het huis zo veel mogelijk dicht. De deur tussen de badkamer en de rest van het huis ook.
• Bij een allergie voor stuifmeel van gras of bomen (pollen):
  • Volg het weerbericht voor hooikoorts als er veel stuifmeel in de lucht zit.
  • Binnen heeft uw kind het minste last van stuifmeel. Sluit de ramen zodat er minder stuifmeel naar binnen waait.
  • Geef uw kind buiten een zonnebril.
  • Maak het gezicht van uw kind schoon met een washandje nadat het buiten is geweest.
  • Was de haren met water voor het slapen gaan. Dit helpt om stuifmeel weg te spoelen.
• Merkt u dat uw kind benauwd wordt of gaat hoesten door andere prikkels? Zoals rook, baklucht, verflucht of parfum? Probeer dan te zorgen dat uw kind zo weinig mogelijk van die prikkels krijgt.

Medicijnen tegen klachten van astma

Er zijn 2 soorten medicijnen tegen klachten van astma:

• luchtwegverwijders
  Deze medicijnen zorgen ervoor dat uw kind direct beter kan ademen. Uw kind gebruikt ze bij klachten.
• ontstekingsremmers
  Deze medicijnen zorgen voor minder slijm en benauwdheid. Ze werken pas goed na een paar weken, als uw kind ze elke dag gebruikt. Ze maken de kans kleiner dat uw kind weer klachten krijgt.
  Deze medicijnen worden ook wel luchtwegbeschermers genoemd.

Uw kind ademt de medicijnen in met een puffer. Zo komen de medicijnen direct in de longen. Uw huisarts of apotheker laat zien hoe uw kind de medicijnen het beste kan inademen. Daarna oefent u het inademen samen.

Medicijnen genezen astma niet. Maar als uw kind de medicijnen goed gebruikt, kunnen de klachten wel minder worden of lang wegblijven. Kijk ook bij medicijnen tegen astma bij kinderen.

Meer informatie over medicijnen, de puffers en de manier van inademen vindt u op inhalatorgebruik.nl. Bijvoorbeeld filmpjes over hoe uw kind de medicijnen moet inademen.

Hoe gaat het verder als mijn kind klachten van astma heeft?

De huisarts spreekt met u af wanneer uw kind voor een controle-afspraak komt.

Veel kinderen met astma hebben jaren een ontstekingsremmer nodig.
Soms lukt het om langzaam minder van het medicijn te gaan gebruiken. Maar als de klachten vaak terugkomen, dan blijven een ontstekingsremmer of een luchtwegverwijder nodig.

Klachten van astma bij jonge kinderen gaan vaak na een paar jaar vanzelf over. Zoals piepen bij een verkoudheid.
De helft van de jonge kinderen met klachten van astma, heeft rond de leeftijd van 6 jaar geen klachten meer.

Wanneer de huisarts bellen bij een kind met astma?

Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost:

• als uw kind ernstig benauwd is of 
• als uw kind na inademen van luchtwegverwijders benauwd blijft. Meestal werken de luchtwegverwijders binnen 5 tot 10 minuten.

Bel op werkdagen met de huisarts:

• als uw kind meer dan 2 keer per week de luchtwegverwijder nodig heeft (extra pufjes voor het sporten tellen niet mee) of 
• als uw kind problemen heeft met het inademen van de medicijnen

Neem de puffer mee als u naar de huisarts gaat. De huisarts kan dan kijken hoe uw kind die gebruikt. Zo nodig doet de huisarts nog eens voor hoe uw kind de medicijnen moet inademen.

Meer informatie over astma bij kinderen

U kunt filmpjes over medicijnen bij astma bekijken in 5 verschillende talen: Nederlands, Engels, Turks, Berbers en Marokkaans-Arabisch.

Meer informatie over astma vindt u op de site van het Longfonds:

• voor ouders van kinderen met astma (ook in het Turks en Arabisch)
• voor kinderen met astma kijk op astmakids.nl
• voor jongeren van 12 tot 17 jaar: bekijk de app Astmaatje onderaan de pagina

Voor contact met andere ouders van kinderen met astma: het Longforum. 
Of zoek via de zorggids van de Patiëntenfederatie.

We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor huisartsen over astma bij kinderen.