Hernia van de rug : zenuw knel in de rug 

Wat is een hernia van de rug?

Een hernia is een uitpuiling van schijfje tussen je wervels. Zo'n schijfje heet een tussenwervelschijf.

In het midden van een tussenwervelschijf zit een zachte gel. Als die gel uitpuilt, kan dat op zenuwen drukken en deze prikkelen. Dat kun je voelen in je rug, bil, onderbeen, voet en soms je bovenbeen. Die zenuwen gaan namelijk van je rug via je been naar je voet. 

Soms komen deze klachten voor zonder dat er een hernia is. De prikkeling van de zenuwen komt dan door iets anders, zoals een ontsteking of gewrichten die veranderd zijn (artrose).

Wat merk je bij een hernia in de rug?

• Je hebt pijn in 1 bil of been. Aan deze pijn in bil of been is een hernia het beste te herkennen.
  De pijn kun je tot in het onderbeen voelen, soms tot in de voet. Het is een scherpe pijn.
• Je been kan branderig, prikkelend of doof aanvoelen.
• Bepaalde houdingen of bewegingen maken de pijn vaak erger, bijvoorbeeld staan. Als je ligt, heb je minder pijn.
• Veel mensen hebben ook pijn onderin de rug.
• Soms geeft hoesten, niezen of persen meer pijn.
• Soms hebben mensen minder kracht in hun been of het gevoel alsof hun been slaapt.

Als een hernia niet op een zenuw drukt, geeft een hernia geen klachten. 

Hoe ontstaat een hernia in de rug?

Het is niet duidelijk hoe een hernia ontstaat. Artsen denken dat erfelijke aanleg er misschien mee te maken heeft.

Andere dingen die er misschien mee te maken hebben:

• lang zijn
• zwaar lichamelijk werk doen
• stress
• roken
• lang en vaak autorijden

Hoe weet je of je een hernia in de rug hebt?

Je huisarts stelt je vragen en doet een lichamelijk onderzoek bij je. Je klachten laten meestal zien dat je waarschijnlijk een hernia heeft die de klachten geeft.

Het heeft geen zin om een röntgenfoto te laten maken. Ook een CT-scan of MRI is niet meteen nodig. De kans is groot dat je hernia-klachten vanzelf overgaan binnen 12 weken. De uitpuiling van de schijf tussen je wervels gaat vaak vanzelf weer terug. En drukt dan niet meer op zenuwen.

Het maakt voor de behandeling in de eerste weken niet uit wat er op een scan of foto te zien is. De behandeling is in de eerste weken altijd hetzelfde: genoeg pijnstillers en elke dag een beetje meer proberen te bewegen. Als dat niet lukt eventueel met fysiotherapie of oefentherapie.
Een scan heeft ook een nadeel. Bij de meeste mensen is er wél iets te zien. Maar wat er te zien is, veroorzaakt lang niet altijd de klachten.

Wanneer kan het wel nodig zijn om een MRI te maken?

• Als de arts denkt dat je klachten door iets anders komen.
• Als je heel weinig kracht in je been hebt.
• Als je genoeg pijnstillers gebruikt en toch ernstige pijn blijft houden.
• Als je na 8 weken nog klachten hebt en nadenkt over een operatie.

Adviezen bij een hernia in de rug

Je kunt het beste afwachten bij een hernia. De kans is groot dat je klachten vanzelf overgaan. Bij 3 van de 4 mensen gaan hernia-klachten namelijk vanzelf over binnen 12 weken.

In die weken zijn deze adviezen belangrijk:

Bewegen helpt. Dit zorgt ervoor dat je spieren niet verzwakken of stijf worden. Door beweging prikkelen je gewrichten en spieren op een goede manier je zenuwen. Hierdoor komen er minder pijnprikkels uit de tussenwervelschijf en de zenuw.

• Probeer elke dag te bewegen en door te gaan met wat je elke dag doet, ook met je werk als het kan.
• Je kunt pijnstillers gebruiken. Dan kun je je beter en meer bewegen.
• Probeer niet in een houding te staan of zitten die veel pijn doet. Maak ook geen bewegingen die veel pijn doen.
• Kies de houding die de minste pijn geeft als je gaat liggen, bijvoorbeeld:
  • op je rug met een paar kussens onder je knieën
  • op je zij met gebogen knieën
• Geeft liggen bij jou de minste pijn, dan kun je een paar dagen wat meer gaan liggen. Maar je wordt hierdoor niet sneller beter. Ook verzwakken je spieren door veel liggen.

Opstaan uit bed, kun je het beste zo doen:

• Ga eerst op je zij liggen.
• Steek je benen over de rand van het bed. Je hoofd ligt nog op bed.
• Druk jezelf met beide armen omhoog en opzij.

Als je weer gaat liggen, doe je hetzelfde, maar in omgekeerde volgorde:

• Ga op de rand van het bed zitten.
• Laat je bovenlichaam opzij omlaag zakken op het bed. Neem je benen tegelijk mee.
• Je ligt dan op je zij met opgetrokken benen.

Probeer elke dag een beetje meer te bewegen. Kijk bij de adviezen voor pijn onder in de rug welke bewegingen en oefeningen je kunt doen.

Misschien lukt het niet om te gaan bewegen. Kun je na een paar weken nog niet elke dag bewegen, dan kun je hulp krijgen van een fysiotherapeut of oefentherapeut (Cesar of Mensendieck). Ook als je niet zeker weet welke beweging je wel of niet kan doen, kan een therapeut helpen.

Hebben je klachten te maken met je werk? Of kun je door de klachten je werk niet goed doen? Bespreek dit dan met je werkgever en de bedrijfsarts. Misschien zijn er aanpassingen mogelijk, zodat je minder pijn hebt. Lees meer over wat de bedrijfsarts voor jou kan doen bij pijn onder in je rug.

Medicijnen bij een hernia in de rug

Een hernia geeft vaak heftige pijn. Dus zeker als je veel pijn hebt, zijn pijnstillers erg belangrijk. Vooral om te kunnen blijven bewegen.

Welke pijnstiller voor jou geschikt is, hangt af van hoe erg je klachten zijn.

• Bij weinig pijn kan paracetamol genoeg helpen.
• Als dat niet genoeg helpt, kun je een ontstekingsremmer erbij slikken (NSAID's), zoals ibuprofen , diclofenac of naproxen.
  Let op: NSAID’s zijn goede pijnstillers, maar ze geven regelmatig vervelende bijwerkingen.
  Ben je ouder dan 60 jaar? Heb je maag-, darm-, hart-, vaat- of nierproblemen? Gebruik je medicijnen? Vraag dan eerst aan je huisarts of apotheek of je een NSAID mag gebruiken. Kijk voor risico's en bijwerkingen bij NSAID's.
• Blijft de pijn met paracetamol en een NSAID zo erg dat je bijna niets meer kunt doen? Je kunt dan met je huisarts bespreken of je ook nog een zeer sterke pijnstiller erbij wilt, zoals tramadol of morfine.
  Zeer sterke pijnstillers zijn verslavend. Dit is belangrijk om te weten. Bijvoorbeeld om te kunnen beslissen of je wel of niet met zo’n sterke pijnstiller wilt beginnen.

Slik pijnstillers altijd op hetzelfde moment van de dag, ook al heb je op dat moment even geen pijn. Doe dit een paar dagen. Als ze niet genoeg helpen tegen de pijn, neem dan eerder contact op met je huisarts.

Heb je meer dagen achter elkaar minder klachten? Bespreek dan met je huisarts of je minder pijnstillers kunt nemen of ermee kunt stoppen.

Gebruik geen slaap- en kalmeringsmiddelen (zoals diazepam). Ze helpen niet tegen hernia-klachten en zijn verslavend.

Hoe gaat het verder met een hernia in de rug?

Bij 3 van de 4 mensen gaat de pijn in hun been en rug vanzelf weer over binnen 12 weken. De uitpuilende schijf is vanzelf teruggegaan en drukt dan niet meer op zenuwen.
De rugpijn kan wel blijven. Of na een tijd terugkomen. Kijk bij de adviezen voor pijn onder in de rug wat je kunt doen.

Misschien zijn je klachten niet (genoeg) minder geworden na 6 tot 8 weken. Bespreek dan met je huisarts de mogelijkheden: verder afwachten of een operatie. Je kunt iemand meenemen naar dat gesprek. En het helpt om voor je afspraak de keuzehulp te doen.

Voor mensen die vooral rugklachten hebben en minder beenklachten, heeft een operatie trouwens geen zin. Ook als je na 6 tot 8 weken nog maar weinig beenklachten hebt, heeft een operatie geen zin.

Wanneer bel je de huisarts bij een hernia in de rug?

Spoed: Bel direct je huisarts of de huisartsen-spoedpost als je ook 1 of meer van deze klachten hebt:

• opeens minder kracht in je been (op je tenen of hakken staan lukt niet meer)
• een doof gevoel bij je penis of vagina en anus (poepgat)
• niet meer kunnen plassen
• je plas of poep niet meer kunnen ophouden

Bel je huisarts of maak een afspraak (op werkdagen) in deze situaties:

• Je ligt na een paar weken nog steeds op bed en het niet lukt om elke dag wat te bewegen.
  De huisarts kan je doorsturen naar een fysiotherapeut of oefentherapeut.
• Je blijft ernstige pijn houden, terwijl je de juiste en genoeg pijnstillers gebruikt.
  De huisarts kan je doorsturen naar een neuroloog.

Meer informatie over hernia in de rug

Wil je meer weten over hernia in de rug, kijk op:

• zorgvoorbeweging.nl
• De Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie

Informatie over ziekenhuizen die hernia in de rug behandelen: Ziekenhuischeck.nl.

We hebben deze tekst gemaakt met:

• de richtlijn voor huisartsen over lage rugpijn 
• de richtlijn voor huisartsen over hernia in de rug
• de richtlijn voor specialisten over hernia in de rug