Fenomeen van Raynaud : gevoelloze vingers en tenen

Wat is het fenomeen van Raynaud?

Bij het fenomeen van Raynaud krijg je bij kou klachten aan je vingers of tenen:

• Je vingers of tenen krijgen opeens een lichtere kleur. Er is een duidelijke grens tussen het lichte deel van je vingers of tenen en je gewone huidskleur.
• Je krijgt het meestal aan beide handen of  voeten tegelijk. Meestal worden niet alle vingers of tenen tegelijk lichter.
• In je vingers of tenen verdwijnt het gevoel even.
• Na een paar minuten kleuren de vingers of tenen langzaam donkerder. Bij een lichte huid worden ze eerst blauw of paars, dan rood.
• Het gevoel komt langzaam terug. Je vingers of tenen doen dan pijn, gaan tintelen, prikken en daarna gloeien. Soms kunnen je vingers of tenen dik worden.

Een aanval is meestal binnen 5 minuten over, maar kan ook een paar uur duren.

Sommige mensen hebben 1 of 2 aanvallen per jaar. Anderen een paar aanvallen in de week. De meeste mensen krijgen klachten in de winter.

Het fenomeen van Raynaud begint meestal bij mensen tussen de 12 en 30 jaar oud.

Fenomeen van Raynaud

Waardoor komt het fenomeen van Raynaud?

Het fenomeen van Raynaud komt doordat bloedvaten in de vingers of tenen opeens nauwer worden. Er stroomt dan even minder bloed doorheen. Dat kan komen door deze dingen:

• kou
  Dat kan zijn als het vriest, maar dat hoeft niet. Het gebeurt soms al bij 10 of 12 graden. Bij welke temperatuur het gebeurt, is bij iedereen anders.
• emotie
  Bijvoorbeeld door boosheid, verdriet of stress. Waarom dat zo is, weten we niet precies.
• heftig trillen
  Bijvoorbeeld door een drilboor of een lange fietstocht over een hobbelige weg.
• snel en lang typen
• roken

Adviezen bij fenomeen van Raynaud

Je kunt zelf een aantal dingen doen tegen de klachten van het fenomeen van Raynaud:

• Hou je lichaam warm.
  Draag extra laagjes kleding. En draag handschoenen om je handen warm te houden. 
  Heb je veel klachten? Kijk dan of je verwarmde handschoenen of sokken kunt gebruiken. Sommige mensen met het fenomeen van Raynaud zeggen dat handschoenen of sokken met zilverdraad helpen. Je kunt proberen of dat bij jou ook zo is.
• Beweeg genoeg.
  Probeer genoeg te bewegen. Door bewegen stroomt er meer bloed naar je vingers. En als je vaak beweegt, wordt je lichaam warmer.
• Stop met roken.
  Door roken kun je vaker en langer klachten krijgen. Stop daarom met roken.
• Zorg voor minder stress.
  Krijg je klachten bij stress, spanning of angst? Dan kun je kijken of je daar iets aan kunt doen.

Klachten kunnen soms ook erger worden door andere dingen, bijvoorbeeld door de medicijnen die je gebruikt of het werk dat je doet:

Door sommige medicijnen kun je meer klachten krijgen. Je kunt met je arts bespreken of je medicijnen gebruikt waardoor je meer klachten kan krijgen.

Gebruik je een nieuw medicijn en merk je dat je meer klachten krijgt? Bespreek dit met je arts. Je kunt dan misschien een ander medicijn gebruiken.

Krijg je steeds klachten op je werk? Dan is het belangrijk om te kijken wanneer de klachten beginnen. Werk je bijvoorbeeld met een trillende machine? Dan kan het zijn dat je geen klachten krijgt als je elk kwartier even 2 minuten pauzeert.

Hou je toch erge klachten, bespreek dan met je werkgever of bedrijfsarts welke veranderingen op je werk nodig en mogelijk zijn.

Medicijnen bij het fenomeen van Raynaud

Heb je veel last van het fenomeen van Raynaud? Dan kun je misschien het medicijn nifedipine gaan gebruiken. Dit is een medicijn tegen hoge bloeddruk. 
Bespreek met de huisarts of je dit medicijn kunt proberen. 

Je kunt het op 2 manieren nemen:

• Je slikt elke dag 1 pil. 
  Het medicijn helpt de hele dag. 
• Je slikt af en toe een pil, als je denkt dat je klachten gaat krijgen. Bijvoorbeeld op een koude dag. Het medicijn helpt dan een paar uur. 

Je spreekt af met je huisarts hoe je het medicijn neemt. Je kunt het eerst uitproberen. Je gebruikt het dan 1 of 2 weken lang. 

Bedenk goed of je het medicijn wilt proberen. Het kan helpen, maar het kan ook bijwerkingen geven zoals: hoofdpijn, duizeligheid, een licht gevoel in je hoofd, dikke enkels, blozen, niet goed kunnen poepen en hartkloppingen.

Soms kun je beter geen nifedipine gebruiken. Bijvoorbeeld in deze situaties:

• Je hebt hartklachten.
• Je hebt last van verstopping: je kunt niet goed poepen.
• Je bent zwanger of wilt binnenkort zwanger worden.

Hoe gaat het verder met het fenomeen van Raynaud?

Als je de adviezen goed volgt, kunnen de klachten minder worden.

Start je met nifedipine? Dan kom je meestal na 2 weken terug bij de huisarts. Je bespreekt dan hoe het gaat. De huisarts kan je zo nodig meer of minder medicijn geven. Meestal kom je een paar keer terug bij de huisarts.

Komen de klachten bij jou door spanning, stress, angst of boosheid? En hebben de adviezen niet genoeg geholpen? Dan kun je met je huisarts bespreken of je naar de praktijkondersteuner of een psycholoog kunt gaan. Gesprekken met hen kunnen goed helpen.

Als je ouder wordt, worden de klachten meestal minder. Je krijgt minder aanvallen en ook minder heftige aanvallen. Bij 1 van de 3 mensen met Raynaud verdwijnen de klachten helemaal.

Meer informatie over het fenomeen van Raynaud

Meer informatie over het fenomeen van Raynaud vind je bij Reuma Nederland.

We hebben deze tekst gemaakt met de richtlijn voor huisartsen over het fenomeen van Raynaud.