‘In onze samenleving is weinig ruimte voor verwerking’

‘Al 3 jaar voor de diagnose had ik klachten. Bij de huisarts kon ik precies de plek aanwijzen die pijn deed, maar omdat mijn bloedonderzoeken steeds goed waren deed de huisarts niet heel intensief onderzoek. Op een gegeven moment was ik zo gefrustreerd dat ik naar een andere huisarts ben gegaan. Toen ging het vrij snel. Relatief dan, want inmiddels was de corona-pandemie uitgebroken. Alle ziekenhuizen waren dicht voor darmproblemen. Pas in november 2020 is definitief de diagnose gesteld: endeldarmkanker.

Ik kreeg 25 bestralingen en chemotherapie en in april 2022 is de tumor operatief verwijderd. Sindsdien loop ik met een tijdelijke stoma. Ergens in de komende maanden zal deze worden verwijderd.’

Wandkleden

‘Vier jaar geleden ben ik begonnen met het maken van wandkleden. Nu heb ik een serie gemaakt over mijn ziekte, die in OLVG komt te hangen. Al die tijd dat ik in het ziekenhuis was heb ik foto’s gemaakt. Van de wachtkamer, de gangen, de spreekkamer, zelfs van de operatiekamer. Uit de honderden foto’s die ik heb gemaakt koos ik er 20, waar ik uiteindelijk 14 wandkleden van maakte. Nu blijkt de kruisweg ook 14 beelden te hebben (eigenlijk +1, als je de wederopstanding meetelt, red.), dus waarschijnlijk komen de wandkleden in de gang richting de kapel te hangen. Het leek me mooi om de kleden terug te brengen naar de plek waar ze zijn ontstaan.’

‘Het maken van de wandkleden was voor mij een manier om mijn ziekte te verwerken. Naar mijn mening is er in onze samenleving te weinig ruimte en tijd om ziekte, verlies en trauma een plek te geven. We gaan snel weer door, omdat de dokter je beter heeft verklaard en omdat de baas dat verwacht. En ja, er zijn psychologen, je kunt praten met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, er zijn zelfhulpboeken. Maar ik mis daar de rituelen in. 
Tijdens mijn ziekte had ik veel gesprekken met vrienden. En als je ziek bent heb je toch andere gesprekken. Er kwamen verhalen los van vriendinnen die een miskraam hadden gehad en slechts een handjevol mensen daarover inlichtten. Een dag later waren ze weer aan het werk. Recentelijk sprak ik een vriend wiens relatie na 10 jaar was uitgegaan. Dit had een enorme impact op hem, maar hij was vooral in de stress omdat hij zich niet op zijn werk kon concentreren.’

‘Met mijn wandkledenproject hoop ik andere mensen te inspireren met hun verwerking aan de slag te gaan. Dat kan op allerlei manieren: met de vriendin die de miskraam heeft gehad bekijk ik momenteel de mogelijkheden van het maken van een theatervoorstelling. Met een vriend die langzaam zijn gehoor verliest en weet dat hij uiteindelijk doof wordt wil ik weer iets anders doen. Ik kan daar mijn eigen ervaring en vaardigheden als beeldend kunstenaar in meenemen.’

Twee paspoorten

‘In haar boek Illness as a metaphor, stelde schrijfster Susan Sontag dat elk mens bij de geboorte twee paspoorten meekrijgt: een paspoort voor het land van de gezonde mensen en een paspoort voor het koninkrijk der zieken. De meeste mensen hebben het geluk dat ze een groot gedeelte van hun leven geen weet hebben van het tweede paspoort. Dat zit veilig in hun binnenzak. Zij denken: andere mensen worden ziek, andere mensen krijgen kanker. Tot je ineens zelf aan de beurt bent en die andere mens wordt. Plotseling sta je in een andere wereld, terwijl de mensen om je heen in de gezonde wereld blijven. Voor mij voelde dat eenzaam, want ineens was ik bezig met de dood, terwijl mijn vrienden daar niet aan wilden denken. Ze spraken goedbedoelde en positieve woorden om me een hart onder de riem te steken. Positief denken lijkt bijna een verplichting te zijn in onze samenleving, waardoor het voelt alsof de onzekerheid, angst, verdriet en boosheid er niet mogen zijn. Terwijl die gevoelens echt onderdeel zijn van het zieke leven.'

'Als straks mijn laatste operatie achter de rug is en de kanker hopelijk voorgoed weg blijft, moet ik mijn weg terug zien te vinden naar de gezonde wereld. En dat vind ik best spannend. Terug te gaan naar het werkende leven, volledig mee te moeten doen met de maatschappij. Met al die nieuwe informatie die ik heb. Hopelijk lukt het me met behulp van de wandkleden het koninkrijk der zieken meer zichtbaar te maken en tegelijk de grens tussen beide landen te doen vervagen. Om handvatten en rituelen te ontwikkelen die andere mensen kunnen helpen in hun proces van verwerking. Dat is mijn nieuwe missie.’